Σε ορισμένους κύκλους της αντιπολίτευσης κυκλοφορεί μια μεγάλη παρεξήγηση. Θεωρούν ότι η διακομματική ψήφιση του τρίτου μνημονίου ήταν πολιτικό λάθος. Ηταν η κορυφαία τους στιγμή, κι ούτε καν το κατάλαβαν. Οι ίδιοι θεωρούν ότι, χάρη στην ψήφιση του μνημονίου από την αντιπολίτευση, ο Τσίπρας κέρδισε τις εκλογές. Λάθος πάλι – οι ψηφοφόροι δεν μεταστρέφονται τόσο γρήγορα.
Ας θέσουμε ένα όχι τόσο υποθετικό ερώτημα. Εάν η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού απειληθεί με καταψήφιση, βυθίζοντας ξανά τη χώρα στην αβεβαιότητα, βαθαίνοντας την ύφεση, θα έπρεπε ή όχι τα κόμματα της αντιπολίτευσης να στηρίξουν;
To ερώτημα έχει βαθύτερες προεκτάσεις. Πόσο οφείλει η αντιπολίτευση να στηρίξει μια ανεπαρκή, δημαγωγική κυβέρνηση, εάν αυτό είναι αναγκαίο για να αποτραπεί μια καταστροφική αποσταθεροποίηση; Δεν είναι αυτό επιβράβευση του τακτικισμού; Δεν ενθαρρύνει λαϊκιστές να ανέλθουν στην εξουσία με ψέματα, για να τους ξελασπώσει την κρίσιμη στιγμή ο πατριωτισμός των πολιτικών τους αντιπάλων;
Εάν πρόκειται για το ασφαλιστικό, υπάρχουν σημαντικοί λόγοι γιατί η αντιπολίτευση οφείλει να στηρίξει. Πρώτον, είναι η εμβληματική μεταρρύθμιση που αφορά ένα κοινωνικό συμβόλαιο με τις επόμενες γενιές, και σε πολλές δημοκρατίες προχώρησε με ευρύτερες συναινέσεις. Θα εδραίωνε τη μεταρρύθμιση, διευρύνοντας τη νομιμοποίησή της. Δεύτερον, τουλάχιστον τα δύο κόμματα Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ έχουν βαριά συμβολή στη δημιουργία του προβλήματος. Αυτό που τα υποχρεώνει να μοιραστούν το πολιτικό κόστος για την ψήφιση του ασφαλιστικού είναι όχι μόνο η ευθύνη τους για το μέλλον, αλλά κι οι ευθύνες τους για το παρελθόν. Το ΠΑΣΟΚ γιγάντωσε το συνταξιοδοτικό κόστος και απέρριψε κάθε μεταρρύθμιση μέχρι το 2010. Το ότι μετά το 2010 το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε γενναιότερα από κάθε άλλο κόμμα τις ευθύνες του, και εξαερώθηκε πολιτικά για να μην εξαερωθεί η χώρα, είναι σημαντικό, δεν το απαλλάσσει όμως από τις ιστορικές του ευθύνες. Η Ν.Δ., από την πλευρά της, βαρύνεται για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό 2007-09, αλλά και για τη στάση της την περίοδο 2010-11, τα «Ζάππεια» και τον δεξιό λαϊκισμό, που παρείχε αστική νομιμοποίηση στους ακραίους, τους αγανακτισμένους, τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Η κυβέρνηση Τσίπρα περιφέρει ένα γιγάντιο ψέμα, ότι τάχα το PSI διέλυσε τα ασφαλιστικά ταμεία – στα οποία το κράτος είχε συνεισφέρει 200 δισ. τα τελευταία 15 χρόνια, 100 δισ. μόνο το 2009-15. Αλλά για σταθείτε: 200 δισ. για να έχουμε συνταξιούχους στα 50, συντάξεις μεγαλύτερες από τον τελευταίο μισθό, εφάπαξ των 100.000; Κι οι παλαιότερες κυβερνήσεις δεν έχουν πολιτική ευθύνη γι’ αυτά;
Κι αν στηρίξει στο ασφαλιστικό, δεν παραιτείται από τον ρόλο της αντιπολίτευσης; Πάλι όχι. Η αντιπολίτευση μπορεί να συνεχίσει να σφυροκοπά την κυβέρνηση σε όλα τα άλλα πεδία όπου εκδηλώνεται η κραυγαλέα ανεπάρκειά της.
Η μόνη λύση με αυτή την κακή κυβέρνηση είναι να φύγει, λένε κάποιοι. Θα ήμουν έτοιμος να συμφωνήσω, εάν δεν υπήρχαν οι παρακάτω ουσιώδεις ενστάσεις:
Πρώτον, αυτή η καταστροφική κατά την πρώτη της θητεία κυβέρνηση έχει ωστόσο νωπή λαϊκή εντολή. Κάποια πλειοψηφία την ψήφισε, μόλις τρεις μήνες πριν.
Δεύτερον, είναι η πρώτη κυβέρνηση από το 2009 που εκλέχθηκε με πρόγραμμα να εφαρμόσει το μνημόνιο. Κι ώς τώρα υλοποιεί τα συμφωνημένα.
Τρίτον, οποιαδήποτε πτώση του ΣΥΡΙΖΑ στη φάση αυτή οδηγεί σε παρατεταμένη ακυβερνησία, που θα έδινε τελειωτικό χτύπημα στην οικονομία αναβιώνοντας το Grexit. Κι η αντιπολίτευση δεν είναι ακριβώς έτοιμη να κυβερνήσει…
Τέταρτον, τι θα γινόταν με τον λαό του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή την αντιμνημονιακή και όψιμα νεομνημονιακή κοινωνική πλειονότητα; Το τέρας του λαϊκισμού δεν εξοντώνεται, μόνο ενσωματώνεται στην επικράτεια της λογικής. Χωρίς ο Τσίπρας να συνδέεται με τις αξίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, οδηγεί ωστόσο σταδιακά αυτή την εθνικολαϊκιστική, κομμουνιστογενή αριστερά στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ηδη βρίσκεται κοντύτερα στους Σοσιαλιστές του Ολάντ και του Ρέντσι από ό,τι στους παλαιούς του συντρόφους της Λίνκε και του Μελανσόν, οι οποίοι θα πρέπει να περιοριστούν στην παρέα του Λαφαζάνη και του Βαρουφάκη.
Να με συγχωρούν οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ, αλλά ο Τσίπρας έκανε την αναγκαστική στροφή στον ρεαλισμό ταχύτερα από ό,τι ο Ανδρέας Παπανδρέου τη στροφή του ΠΑΣΟΚ στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.
Τα κόμματα του ευρωπαϊκού τόξου εκπροσωπούν κοινωνικές ομάδες που έχουν πολλά να χάσουν. Ανήκουν στις παραγωγικές δυνάμεις που επένδυσαν στην Ελλάδα, με την ευρύτερη έννοια, ως επιστήμονες, επιχειρηματίες, επαγγελματίες, ανήκουν στα μεσαία στρώματα, στην «αστική τάξη» (που θα έλεγε με ανυπόκριτη περιφρόνηση ο Ευκλ. Τσακαλώτος στις παλιές φλογερές κόκκινες ημέρες του). Εχουν δουλειές, επιχειρήσεις, αποταμιεύσεις, απασχολούν εργαζόμενους, είναι δεσμευμένοι στην ελληνική οικονομία, έχουν υποστεί τις συνέπειες του τυχοδιωκτισμού αυτό το annus horribilis 2015, έχουν καεί από τα capital controls, έχουν χάσει πελάτες και απολύσει εργαζόμενους προσπαθώντας να περιορίσουν τις ζημιές τους, έχουν περάσει νύχτες αγωνίας για το μέλλον των ανθρώπων τους.
Αυτοί λοιπόν είναι δικαίως οργισμένοι με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά απαιτούν πρωτίστως πολιτική σταθερότητα. Και αυτήν οφείλουν τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα (σε ό,τι περνάει από το χέρι τους) να εξασφαλίσουν. Ακόμα κι αν χρειαστεί με ζημιά τους να καλύψουν το έλλειμμα επάρκειας και υπευθυνότητας που τόσο γενναιόδωρα παράγει αυτή η κυβέρνηση.