«Εξαιρετικά φιλόδοξος ο στόχος εξόδου της Ελλάδας στις αγορές το 2018» – Liberal 5/9/2017

Δεν θα καταφέρει να βγει κανονικά στις αγορές η Ελλάδα το 2018, ιδίως με μια κυβέρνηση της οποίας όλες οι πολιτικές δεν φαίνεται να έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, εκτιμά ο Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην καλύτερη περίπτωση, εκτιμά ότι η έξοδος της χώρας στις αγορές θα συνοδεύεται από μια πιστοληπτική γραμμή ως δίχτυ ασφαλείας, τα πράγματα ωστόσο γίνονται ακόμη πιο αμφίβολα το 2019, οπότε και οι χρηματοδοτικές ανάγκες της οικονομίας μεγαλώνουν. Μιλά επίσης για την ζημιά που έφερε η καθυστέρηση στην πραγματική οικονομία, θεωρεί ως ρεαλιστικό στόχο την πρόβλεψη του ΙΟΒΕ για φετινό ρυθμό ανάπτυξης 1,5% του ΑΕΠ, και πιστεύει ότι το ενδεχόμενο εκλογών θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί θετικά από τις αγορές εφόσον θα υπήρχε η προοπτική ανόδου στην εξουσία μιας κυβέρνησης με μεταρρυθμιστικό προφίλ.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

– Κερδίσαμε ή χάσαμε τελικά καθυστερώντας τόσους μήνες να κλείσουμε την αξιολόγηση;

Η μακρά περίοδος της διαπραγμάτευσης είχε δύο θετικά στοιχεία, αλλά και ένα αρνητικό που εξουδετερώνει παντελώς τα δύο πρώτα. Στα θετικά ξεχωρίζω αφενός τα στοιχεία του Απριλίου για το μεγάλο πλεόνασμα το οποίο και ασφαλώς ενισχύει την διαπραγματευτική δύναμη της χώρας, αφετέρου το γεγονός ότι, λόγω της πολύμηνης διαπραγμάτευσης, δόθηκε περισσότερος χρόνος στο ΔΝΤ ώστε να συμφωνήσει με το Βερολίνο. Αλλά τα παραπάνω εξουδετερώνονται πλήρως από το πρόσθετο κόστος που επέφερε η καθυστέρηση στην πραγματική οικονομία. Άρα το ισοζύγιο είναι αρνητικό.

– Το ΙΟΒΕ αποτιμά την ζημιά αυτή στο ΑΕΠ σε 1,2%, προβλέποντας για φέτος ρυθμό ανάπτυξης 1,5% αντί για 2,7%. Πιστεύετε ότι έχει χαθεί και το δεύτερο τρίμηνο;

Η περυσινή χρονιά έκλεισε οριακά αρνητική και κυρίως το carry over effect ενός πολύ κακού τετάρτου τριμήνου του 2016, έχει μια πολύ αρνητική επίπτωση στο 2017. Πράγματι, είναι πιθανόν το γεγονός αυτό να έχει υπονομεύσει την ανάπτυξη όχι μόνο στο πρώτο, αλλά και στο δεύτερο τρίμηνο. Από εκεί και πέρα αν πράγματι έχουμε χάσει 1,2% σε ετήσια βάση, τότε θα πρόκειται για μια σημαντική απώλεια. Το λέω αυτό γιατί θα πρέπει να σκεφτούμε ότι οποιαδήποτε τωρινή απώλεια αύξησης του ΑΕΠ θα είναι δύσκολο να αναπληρωθεί στο άμεσο μέλλον. Άρα, ο απολογισμός είναι αρνητικός πολλώ δε μάλλον όταν έχουν ήδη μεσολαβήσει δύο χαμένες χρονιές ύφεσης (2015-2016), για τις οποίες οι αρχικές εκτιμήσεις προέβλεπαν ανάπτυξη με ρυθμό 2,5%.

– Μήπως ακόμη και η πρόβλεψη του ΙΟΒΕ για φέτος είναι αισιόδοξη;

Όχι, το 1,5% μου φαίνεται ρεαλιστικό, παρ’ ότι υπάρχουν και εκτιμήσεις που μιλούν για ακόμη χαμηλότερη επίδοση. Ακόμη βέβαια και το 1,5% προϋποθέτει ότι η συμφωνία θα έχει κλείσει μέσα στον Μάιο, και τα ελληνικά ομόλογα θα μπουν στην ποσοτική χαλάρωση τον Ιούνιο. Διαφορετικά, αν τα χρονοδιαγράμματα αυτά δεν τηρηθούν, τότε θα έβλεπα ένα φετινό ρυθμό ανάπτυξης ακόμη και κάτω από 1,5%, κοντά στο 1%.

-Τις τελευταίες ημέρες οι αποδόσεις των δεκαετών ελληνικών ομολόγων βρέθηκαν να πλησιάζουν στα προ μνημονίων επίπεδα. Η απόδοση του δεκαετούς έφτασε να υποχωρεί ακόμη και κάτω από το 6%. Σε ποια επίπεδα πρέπει να διαμορφωθεί, προκειμένου να θεωρηθεί βιώσιμη η επιστροφή μας στις αγορές;

Ο δρόμος είναι ακόμη αρκετά μακρύς, γιατί ένα επίπεδο απόδοσης που θα επιτρέπει διατηρήσιμη επιστροφή στις αγορές θα πρέπει να είναι πολύ κάτω του 5%. Σκεφτείτε ότι η έξοδος στις αγορές το 2014 έγινε με επιτόκιο 4,95%, που και πάλι για τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ υψηλό. Είναι προφανές ότι η χώρα δεν μπορεί να εξαρτάται εσαεί από τον ESM. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζεται μια πολύ αποφασιστική αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ομολόγων, προκειμένου να προσεγγίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα τα επίπεδα που προσφέρει ο δανειακός μηχανισμός (1-1,5%).

-Τι θα συμβεί αν οι Ευρωπαίοι δεν προβούν σε συμφωνία για το χρέος, απαραίτητη προκειμένου να ανάψει η ΕΚΤ το πράσινο φως για την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση;

Τότε διακυβεύεται όχι μόνο η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση (δεδομένης της δυσκολίας σύνταξης Ανάλυσης Βιωσιμότητας Χρέους -DSA από την ΕΚΤ), αλλά ακόμα περισσότερο και η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Τότε θα έχουμε ένα κακής ποιότητας κλείσιμο της αξιολόγησης που δεν θα επιφέρει την αναγκαία σταθεροποίηση. Πιστεύω όμως ότι θα υπάρξει αυτή η μίνιμουμ συμφωνία (με την ελάχιστη αναγκαία αποσαφήνιση των μεσοπρόθεσμων μέτρων), που θα επιτρέψει τα επόμενα θετικά βήματα να ακολουθήσουν.

– Σας ανησυχεί το γεγονός ότι η Γερμανία πιέζει να επισπευσθεί η απόσυρση του QE, και ει δυνατόν να λήξει εντός του 2018. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ελλάδα;

Σε μια τέτοια περίπτωση η Ελλάδα θα χάσει το μαξιλάρι που προσφέρει η ποσοτική χαλάρωση. Αλλά ούτως ή άλλως το παράθυρο εισόδου στο QE ήταν εξαρχής αρκετά μικρό. Ως γνωστόν η ΕΚΤ δεν μπορεί να αγοράζει ελληνικά ομόλογα κατά τη διάρκεια των αξιολογήσεων. Τούτο σημαίνει ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων αναστέλλεται κατά την περίοδο που τρέχουν οι αξιολογήσεις.

– Έστω ότι η Ελλάδα παίρνει τις "ευλογίες" της ΕΚΤ και προχωρά μετά το καλοκαίρι σε δοκιμαστικές μικρές εκδόσεις τίτλων. Εκτιμάτε ότι θα είναι τέτοια η ανταπόκριση των επενδυτών, ώστε να στρώσει το έδαφος για μια κανονική έξοδο της χώρας στις αγορές το 2018;

Νομίζω ότι είναι πολύ φιλόδοξο να πιστεύει κανείς ότι θα έχουμε κανονική και πλήρη έξοδο στις αγορές το 2018, ιδίως με μια κυβέρνηση, της οποίας όλες οι υπόλοιπες πολιτικές δεν φαίνεται να έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη του ιδιωτικού τομέα. Μιλώ για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων ή την πολιτική στις αποκρατικοποιήσεις, όπου με το ένα χέρι η κυβέρνηση τις υπογράφει και με το άλλο χειροδικεί εναντίον τους, όπως για παράδειγμα στο Ελληνικό ή στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος.

Με αυτά τα δεδομένα θεωρώ πολύ μεγαλεπήβολο εγχείρημα την αυτόνομη έξοδο της Ελλάδας στις αγορές δίχως κάποιο δίχτυ ασφαλείας. Το πιθανότερο είναι ότι αυτή θα συνοδεύεται από μια πιστοληπτική γραμμή προληπτικού χαρακτήρα, που θα λειτουργεί προστατευτικά σε περίπτωση αδυναμίας πλήρους χρηματοδότησης ή κάποιο εργαλείο μερικής εγγύησης της χρηματοδότησης από τον ESM. Δηλαδή ένα εργαλείο που θα παράσχει ένα ποσοστό εγγύησης για την έκδοση ομολόγων. Είναι ευνοϊκό βέβαια ότι το 2018 είναι περιορισμένες οι δανειακές ανάγκες της χώρας.

– Δεν ισχύει ωστόσο το ίδιο για το 2019 όπου οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι μεγάλες…

Πράγματι, τα δεδομένα το 2019 αλλάζουν, και αυτός είναι ο λόγος που χαρακτηρίζω τον στόχο εξόδου στις αγορές ως εξαιρετικά φιλόδοξο. Πολλώ δε μάλλον όσο διατηρείται το σημερινό μείγμα πολιτικής, δηλαδή δίχως σαφή ένδειξη στροφής ως προς την προσέλκυση επενδύσεων, που θα αυξήσουν το ΑΕΠ, θα εμφυσήσουν εμπιστοσύνη, και θα πείσουν τις αγορές ότι είναι διατηρήσιμη η επιστροφή στην ανάκαμψη. Εάν υπήρχαν αυτές οι προϋποθέσεις, θα σας απαντούσα ότι το περιβάλλον θα ήταν ευνοϊκότερο. Αλλά και πάλι, πολλά θα εξαρτώταν από το αν θα συνέχιζε να είναι σε λειτουργία η ποσοτική χαλάρωση. Άρα είναι αρκετοί οι παράγοντες, ανάμεσα στους οποίους και το στοιχείο του πολιτικού ρίσκου, και της πολιτικής αστάθειας.

– Βλέπετε ως ένα κακό αλλά υπαρκτό σενάριο ένα 4ο Μνημόνιο, που να συνοδεύεται αυτή την φορά με δάνειο;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η βούληση από πλευράς εταίρων για ένα 4ο πρόγραμμα είναι ανύπαρκτη, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περάσει κάτι τέτοιο από τα κοινοβούλια των χωρών-μελών. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρώ απίθανο ένα 4ο δάνειο-Μνημόνιο. Από εκεί πέρα μια χρηματοδότηση με τα επιτόκια του ESM θα ήταν σίγουρα προτιμότερη από μια χρηματοδότηση με τα επιτόκια της αγοράς. Άλλα όπως σας είπα, κανένα κοινοβούλιο δεν θα ενέκρινε ένα 4ο μνημόνιο. Και ούτως η άλλως πρέπει κάποια στιγμή να περάσουμε στην μεταμνημονιακή εποχή. Άρα βλέπω ως μονόδρομο την πορεία της Ελλάδας προς στις αγορές.

Φυσικά υπάρχει πάντα και ο παράγοντας εκλογές, που άλλοι τις τοποθετούν το 2019, και άλλοι νωρίτερα, ακόμη και στο α’ εξάμηνο του 2018… Η προοπτική εκλογών ή κυβερνητικής αλλαγής γενικά τείνει να αποτιμάται αρνητικά από τις αγορές. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση της Ελλάδας υπάρχουν ενδείξεις ότι θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί θετικά (ένα είδος Macri effect) σε περίπτωση που υπήρχε η προοπτική ανόδου στην εξουσία μιας κυβέρνησης με ένα πρόγραμμα πιο φιλικό προς τις μεταρρυθμίσεις, τις επενδύσεις και τον ιδιωτικό τομέα.

http://www.liberal.gr/arthro/135307/apopsi/sunenteuxeis/giorgos-pagoulatos-isonexairetika-filodoxos-o-stochos-exodou-tis-elladas-stis-agores-to-2018sin.html#.WQwa77ev3Zc.facebook

You May Also Like