Ευρώπη ή βαρβαρότητα – Καθημερινή 13/5/2018

Με αυθάδη και ενοχλητικό τρόπο, ο έξω κόσμος συνωμοτεί για να διαταράξει την εθνική μας εσωστρέφεια.

Μόνο κατά τις προηγούμενες δύο εβδομάδες συνέβησαν στον κόσμο τα εξής: ο πρόεδρος Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία ελέγχου των πυρηνικών του Ιράν. Η συμφωνία ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. και κοινή διπλωματική επιτυχία Ευρώπης-ΗΠΑ. Η απόφαση Τραμπ αποσταθεροποιεί τη μετριοπαθή ηγεσία του Ιράν, κλιμακώνει την ένταση στη φλεγόμενη Μέση Ανατολή και επιφέρει βαρύ πλήγμα στα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα της Ε.Ε. και στην ενότητα της ευρωατλαντικής συμμαχίας.

Αναμενόμενα, οι τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν στα υψηλότερα επίπεδα από το 2014. Η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη απειλείται, μαζί κι η αδύναμη δική μας.

Ενας επιπλέον λόγος είναι ο εν εξελίξει εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο πρόεδρος Τραμπ. Οι δασμοί στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου εξακολουθούν να επικρέμανται εναντίον της Ευρώπης. Την εβδομάδα που πέρασε, η διοίκηση Τραμπ απέστειλε στην Κίνα επιστολή-τελεσίγραφο, απαιτώντας όρους εμπορικής συμμόρφωσης που θα ήταν αδύνατον η Κίνα (ή οποιαδήποτε χώρα) να αποδεχθεί. Ο Martin Wolf έγραψε ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι είτε τόσο ανόητη ώστε να μην αντιλαμβάνεται ότι τα αιτήματά της είναι απαράδεκτα, είτε τόσο αλαζονική ώστε να μην την ενδιαφέρει. Πιθανώς και τα δύο.

Η οικονομική πολιτική Τραμπ είναι αντιφατική. Οι μεγάλες φορολογικές ελαφρύνσεις, σε συγκυρία πλήρους απασχόλησης, θα αυξήσουν το δημόσιο έλλειμμα, τις εισαγωγές, τον πληθωρισμό, τα επιτόκια. Την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος ο Τραμπ θα αντιμετωπίσει με προστατευτισμό. Παράλληλα όμως, χρειάζεται εισροές διεθνών κεφαλαίων από τις οικονομίες με πλεονάσματα, για να χρηματοδοτεί τα ελλείμματά του. Το κόστος της αντιφατικής «America First» πολιτικής Τραμπ θα πληρώσει η Ευρώπη.

Μετά τη μονομερή αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, η Ευρώπη προσέγγισε την Κίνα. Ενα βήμα κοντύτερα τους φέρνει τώρα η εμπορική επιθετικότητα Τραμπ. Κανείς δεν έχει βλάψει το δυτικό σύστημα θεσμών, κανόνων και αξιών (και τα ίδια τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα) περισσότερο από τον παρόντα ένοικο του Λευκού Οίκου.

Αν ο Τραμπ αποδεικνύει τι συμβαίνει όταν η ισχύς δεν συνοδεύεται από υπευθυνότητα, η Ευρώπη πασχίζει να επενδύσει την υπευθυνότητά της με ισχύ. Η προσπάθεια περαιτέρω ενοποίησης της Ευρώπης εμποδίζεται πολιτικά από τον εθνικισμό των χωρών Βίσεγκραντ, που αντιτίθενται σε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης. Και εμποδίζεται οικονομικά από την απροθυμία των βόρειων χωρών να δεχθούν μεγαλύτερο επιμερισμό κινδύνων στην Ευρωζώνη.

Η αποδυναμωμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Μέρκελ, το φάσμα της AfD (που προεδρεύει της Επιτροπής Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής) και των εκλογών στη Βαυαρία περικόπτουν τις ευρωπαϊστικές φιλοδοξίες της καγκελαρίου και την ειλικρινή πρόθεσή της να βοηθήσει την ευρωπαϊκή ατζέντα Μακρόν. Ολα μαζί φρενάρουν τις μεταρρυθμίσεις προς τραπεζική ένωση και κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης. Επικυρώνοντας τις χαμηλές προσδοκίες, ο υπουργός Οικονομικών Σολτς ανακοίνωσε έναν εσωστρεφή προϋπολογισμό υψηλών πλεονασμάτων, που δεν βοηθάει την κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια.

Στην Ιταλία επίκειται ένας αμιγής συνασπισμός λαϊκιστών και εθνικιστών, για πρώτη φορά επικεφαλής μιας μεγάλης χώρας της Ευρωζώνης. Οσοι θεωρούν ότι η ασθενέστερη οικονομία του Ευρω-Νότου (εμείς) θα παραμείνει στεγνή από τα βίαια απόνερα της αστάθειας στη μεγαλύτερη οικονομία του Ευρω-Νότου μάλλον βλέπουν οράματα. Μια κρίση στην Ιταλία θα μπορούσε (στο υπερφίαλα αισιόδοξο σενάριο) να αποτελέσει καταλύτη και επιταχυντή θετικών μεταρρυθμίσεων στην Ευρωζώνη. Ομως, όλα δείχνουν ότι η υπόλοιπη Ε.Ε. θα φροντίσει όχι να ενσωματώσει υποστηρικτικά αλλά να περιφράξει και να εξουδετερώσει τον κίνδυνο Ιταλία.

Από την Αργεντινή έρχεται το τεστ αλήθειας των αγορών χρέους: ο πρόεδρος Μάκρι ετοιμάζεται να προσφύγει σε πιστωτική γραμμή του ΔΝΤ, αφού οι τιμές των ομολόγων κατέρρευσαν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για μας; Προς το παρόν, οι εξωτερικές απειλές λειτουργούν ενωτικά για την Ευρώπη. Αλλά ο μονομερισμός Τραμπ στερεί από το διεθνές σύστημα τις σταθερές της ασφάλειας και προβλεψιμότητας που παρείχε πάντοτε η στενή σχέση Ευρώπης-ΗΠΑ. Κακό για μια μικρή χώρα της περιφέρειας, με έναν επικίνδυνα απρόβλεπτο γείτονα.

Η Ελλάδα από τη στρατηγική της θέση είναι υπέρμαχος της στενότερης ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ομως οι εσωτερικές αδυναμίες αποδυναμώνουν και την εθνική μας αξιοπιστία και την κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια. Τα διάτρητα σύνορα στον Εβρο γελοιοποιούν την πολιτική προστασίας των κοινών εξωτερικών συνόρων. Η βραδύτητα υλοποίησης του μνημονίου (5 από τα 88 προαπαιτούμενα!) υπενθυμίζει στους ευρωσκεπτικιστές Βόρειους να μη μοιραστούν κανένα ρίσκο με τους Νότιους.

Σε έναν κόσμο ρευστοποιούμενης σταθερότητας, η Ελλάδα οφείλει να βοηθήσει τον εαυτό της βοηθώντας και την Ευρώπη. Γιατί με όλα της τα ελαττώματα, παραφράζοντας τον Καστοριάδη, η εικόνα παραμένει σαφής: Ευρώπη ή βαρβαρότητα.

http://www.kathimerini.gr/964022/opinion/epikairothta/politikh/eyrwph-h-varvarothta

You May Also Like