Τι σηματοδοτεί η εκλογή Τραμπ – 13/11/2016

Η Αμερική ήταν πάντα μια βαθιά διαιρεμένη χώρα. Την περασμένη Τρίτη η μία από τις δύο Αμερικές εξέλεξε ίσως τον χειρότερο υποψήφιο που μπορούσε να βρει. Η άλλη Αμερική θρηνεί όχι μόνο μια μεγάλη ήττα, όχι μόνο τη χωρίς συνέχεια αποχώρηση ενός χαρισματικού Δημοκρατικού προέδρου, που ενσάρκωσε την αξιοπρέπεια, την ακεραιότητα, τη διαλλακτικότητα, την αξιοκρατία, την ενσυναίσθηση, την ευφυΐα, την παιδεία, τη διανοητική περιέργεια, την ευγένεια, και το κύρος του αξιώματος. Η άλλη Αμερική (και μαζί της ο μισός πλανήτης) παρακολουθεί με σοκ και δέος την επικράτηση ενός δημαγωγού με τις ακριβώς αντίθετες ιδιότητες.

Κρατήστε το στοιχείο της διανοητικής περιέργειας. Ο Ομπάμα εξέφρασε μια διανοητική παράδοση ευρέων οριζόντων και ενάρετου αμερικανικού παρεμβατισμού στη διεθνή σκηνή. Δεν απέφυγε τα σφάλματα (καταστροφικές επιπτώσεις στη Μέση Ανατολή), αλλά σε γενικές γραμμές η Αμερική του Ομπάμα είχε βαθιά συναίσθηση του ιστορικού της ρόλου στη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος και την ενίσχυση των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών: από το περιβάλλον, το εμπόριο και τη νομισματική συνεργασία μέχρι την ασφάλεια και τον πυρηνικό αφοπλισμό. Η κυβέρνηση Ομπάμα εργάστηκε για μια σχέση στενής συνεργασίας με την Ε.Ε., έκλεισε ανοιχτά μέτωπα, έκανε ό,τι μπορούσε για να παραμείνει η Ευρώπη ενωμένη κι η Ευρωζώνη ακέραιη με όλα της τα μέλη. Και σε όλες τις κρίσιμες στιγμές για την Ελλάδα, εργάστηκε σκληρά για την αποτροπή του Grexit.

Τώρα οι επιπτώσεις του Τραμπ για την Ευρώπη ενδέχεται να είναι πολύ βαθύτερες και αρνητικότερες από ό,τι για την ίδια την Αμερική. Η νίκη του δημιουργεί ένα τρομακτικό προηγούμενο, που θα τροφοδοτήσει πολιτικά τις ξενοφοβικές, αυταρχικές, εθνικιστικές και δημαγωγικές δυνάμεις. Αλλωστε από τη Λεπέν μέχρι τη Χρυσή Αυγή, οι συγγενείς έσπευσαν να πανηγυρίσουν. Τώρα οι δημαγωγοί σε όλη την Ευρώπη θα έχουν πρότυπο επιτυχίας προς μίμηση.

Ο Τραμπ εξελέγη χάρη στους χαμένους της παγκοσμιοποίησης, σύμφωνα με μια δημοφιλή κοινοτοπία. Πράγματι από το 1979, ο πραγματικός ωριαίος μισθός των ανδρών στο χαμηλότερο μισό της εισοδηματικής κλίμακας έχει μείνει αμετάβλητος, ενώ τα υψηλότερα εισοδήματα αυξήθηκαν σημαντικά, και τα πολύ υψηλά ακόμα περισσότερο. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πολιτική των Ρεπουμπλικανών, στην Προεδρία και το Κογκρέσο. Ομως δεν υπάρχει ισχυρή συσχέτιση εισοδήματος και ψήφου προς τον Τραμπ. Αντιθέτως, η μόνη ισχυρή συσχέτιση είναι αυτή που αφορά το μορφωτικό επίπεδο. Ολα τα δεδομένα δείχνουν μεγάλη υπεροχή της Κλίντον στα υψηλότερα μορφωτικά στρώματα, και μια αντίστοιχη σαρωτική υπεροχή του Τραμπ στους χαμηλότερης μόρφωσης ψηφοφόρους.

Αυτό είναι ίσως το ανησυχητικότερο στοιχείο που συνδέει τον Τραμπ με τα τυπικά δημαγωγικά και ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης. Η ευπιστία στα χονδροειδή ψεύδη και το κυνήγι μαγισσών, η μισαλλοδοξία, ο σωβινισμός, η αμάθεια, η κοινή ανοησία, όλες οι σκοτεινές δυνάμεις του ανθρώπινου πνεύματος που υποτίθεται ότι νίκησε ο Διαφωτισμός, μπορούν κάποια στιγμή να πάρουν την εκδίκησή τους.

Ετσι ο Τραμπ έγινε η φωνή όλων όσοι ενώνονται από το φθόνο ενάντια στην τάχα υπεροψία των μορφωμένων ελίτ. Η απόλυτη ειρωνεία είναι ότι ο Ομπάμα, ο Κλίντον, η Χίλαρι, οι «ελίτ» κατά τη μυθολογία της αμερικανικής Δεξιάς, ξεκίνησαν από πολύ ταπεινές και αντίξοες καταβολές. Αποτελούν τα λαμπρότερα success stories της αμερικανικής αξιοκρατικής εκπαίδευσης και την καλύτερη ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου. Ο Τραμπ, από την άλλη, γεννήθηκε με ένα χρυσό κουτάλι στο στόμα, έλαβε ένα «μικρό δάνειο» ενός εκατομμυρίου από τον πατέρα του για να ξεκινήσει την επιχείρησή του, και κατοικεί σε ένα χρυσό παλάτι του κιτς. Κι επελέγη από τον λαό για να δώσει τη μάχη ενάντια στις «ελίτ». Το πλήρες αναποδογύρισμα των αξιών και της λογικής είναι μόνο μια εκδήλωση του πολιτικού εκχυδαϊσμού που συνιστά η επικράτηση Τραμπ.

Θα σηματοδοτήσει μια κυβέρνηση Τραμπ την επιστροφή στον προστατευτισμό, θα ακυρώσει διεθνείς συμφωνίες, θα οδηγηθεί σε εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, με δεινές επιπτώσεις για τη διεθνή οικονομική συνεργασία και σταθερότητα; Κανείς δεν μπορεί τίποτα να προεξοφλήσει και τίποτα να αποκλείσει.

Για έναν υποψήφιο με τα χαρακτηριστικά του Τραμπ, οι προεκλογικές υποσχέσεις λήγουν μόλις κερδηθούν οι εκλογές. Αλλά το έως τώρα αποτύπωμα μιας καχύποπτης, ξενόφοβης, μικρονοϊκής Αμερικής είναι βαθιά ανησυχητικό.

Θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αξιολογήσουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της εκλογής Τραμπ. Σε συνδυασμό με το Brexit, την άνοδο των δημαγωγών και της Ακροδεξιάς παντού, πιθανότατα η 9η Νοεμβρίου 2016 να σηματοδοτήσει την επικράτηση των σκοτεινότερων δυνάμεων του δυτικού συστήματος. Η σημαντική δήλωση «συγχαρητηρίων» της καγκελαρίου Μέρκελ προς τον Τραμπ υπενθύμισε το πολύτιμο υπό διακινδύνευση αξιακό κεκτημένο της ευρωατλαντικής συμμαχίας, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ατομικών δικαιωμάτων. Πόσο διαφορετικός είχε ανατείλει ο κόσμος την 9η Νοεμβρίου του 1989, όταν η δύναμη της ελευθερίας γκρέμιζε τα τείχη του Βερολίνου αντί να ετοιμάζεται να υψώσει καινούργια τείχη…

http://www.kathimerini.gr/883413/opinion/epikairothta/politikh/ti-shmatodotei-h-eklogh-tramp

You May Also Like